Y Fiaren | |
Swrnai fileinig, bu i mi garu [un megis] Tegau, | |
cwyn [yn sgil] cydsynied hyfryd, cofiaf [am hyn], | |
cofleidiad sy'n weithred ddymunol a mwyn, | |
4 | rhodd [un o dras] urddasol, nid arwynebol [oedd ein] cariad. |
Penderfynais, a di-droi'n-ôl oeddwn, | |
bydd [fy] atgofion [am y ferch] yn atal cwsg am ysbaid hir, | |
rhodd a achosodd ofid, difeddwl-drwg oedd yr amcan, | |
8 | fynd ar daith er mwyn caru lodes hardd. |
Taith i garu yr edifarhawyd o'i phlegid, | |
taith ydoedd a barodd flinder, | |
rhodd deilwng, gweithred garedig, | |
12 | [dechreuodd] yn blygeiniol a chyn i'r dydd gerdded nemor |
[a] chyn i neb o'm cynefin allu gwybod | |
i ba le yr oeddwn yn amcanu mynd, hardd yw [fy] ngobeithion. | |
Ar fin mynd i gyfeiriad yr ystad [yr oeddwn] | |
16 | [ond] nid yn rhwydd y mae cael caniatâd trwy ymddiriedaeth, yn ôl fel y barnwn, |
trysor bonheddig, i geisio gweld y ferch ifanc, elw gwych, | |
tebycach yw dichell oherwydd digofaint, | |
[ac] yr wyf yn gyfarwydd â maint hwnnw, | |
20 | [ond] gwaeth [na hynny] fu'r rhodd [a gefais] [wrth rodio] dros gyrion y tir. |
Pan glywais ganu clodydd serchogrwydd y lodes dra disglair [ei gwedd] | |
ymataliais rhag cwrdd â'r un enaid byw, | |
elw llechwraidd [yn hytrach], crefftus yw'r ystryw, | |
24 | rhodd trwy ddyfeisgarwch. |
Cefnais ar brif dramwyfa'r lliaws a'r mannau poblog | |
ac ymlwybrais ar fy hynt. | |
Cerddais ymysg y coedach derw | |
28 | [ar hyd] erwau lawer o bantiau a bryniau |
[ac] ar hyd rhyw rith o lwybr rhwng y bryn a'r llan | |
o gyrion y dyffryn i ganol cangell hardd [y coed]. | |
Mynnodd siwrnai, angerddol [yw'r] cariad, | |
32 | fy mod yn ceisio cysgod y coed tywyll a thrwchus. |
Ar draws un ohonynt y baglais oherwydd genethig | |
i ganol y drain. | |
Fe'm hanafodd ger y llechwedd a'm hatal, | |
36 | yr un atgas, ymysgaroedd y clawdd, |
gafaeliad cas honno, rhyw bigyn rhwystrus, | |
drychiolaeth heintus. | |
Un chwim uwch y tir â'i dannedd, | |
40 | argoel gwarth, er mai main ydyw o ran ei ffurf, |
cefais wybod er anfodlonrwydd imi sut brofiad oedd bod yn gloff, | |
ofer fu fy mlys, a daliodd fi. | |
Ar gyrion y glyn [a'i] goed gwyllt | |
44 | clymodd o amgylch fy nghoesau. |
Cefais godwm yno a syrthiais | |
ar gyrion y glyn, helfa ludiog, | |
a'm pen yn flaenaf heb rybudd. | |
48 | Trallod garw; anodd [yw] symud yn chwim. |
Gwae'r peth budr a salw hwn! | |
Daliai fardd trwy dwyll. Mae [ei] olion arnaf. | |
Ni haeddai gyfeillgarwch, trist [yw ei] afaeliad, | |
52 | oherwydd y modd mynnai ei fil o ddannedd, |
blin [yw'r] dirmyg, garw yw cyfaddef hyn, | |
wneud briw ar fy nwy goes. | |
Ysgymun yw ei gynnyrch, peth sy'n peri blinder, | |
56 | a gwedd ac ymddangosiad afradlon ei ffrwyth o fwyar duon; |
gwialen sy'n creu trafferthion helaeth, | |
ffyrnig yw'r boen [a achosodd] llinyn gwallt y berth. | |
Atgas yw ei lafur yn goglais coed, | |
60 | rhwymyn [sy'n perthyn i] dir diffrwyth cybydd; |
coes garan ddisymud dan arwyddion y sêr, | |
canghennau afradlon a gafaelgar; | |
llinyn rhwyd a daflwyd mewn casineb, | |
64 | magl ar lethr blaen y dalar; |
rhaff, mewn bwlch yr oedd, | |
cordyn coed y dyffryn, cadarn ydoedd. | |
Deued tân yn fuan a fydd yn ei losgi, | |
68 | y llipryn garw, gan dalu'r pwyth am iddo fy ngwylltio; |
parodd i mi wobr nas chwenychid, | |
pigyn llidiog a llym ei ddannedd [y bu ei effaith] yn gostus. | |