Yr Adfail
'Tydi, y bwthyn chwilfriw a'i ochrau yn agored
rhwng y rhostir a meysydd y llechwedd,
gwae'r sawl a'th welodd, gallai pob un gredu,
4 yn llety cartrefol gynt
ond a'th wêl heddiw yn ddrylliog ei do,
yn dy a ddarniwyd o dan weddillion y to.
Fe fu adeg hefyd ger dy furiau cedyrn,
8 cosb [sy'n peri] ing,
[pan] ydoedd hi yn fwy difyr oddi mewn i ti
nag [ydyw hi 'nawr a thithau fel] yr wyt, y nenfwd [sy'n destun]
dirmyg,
pan welais, cenais [dy] glodydd mewn modd disglair,
12 yn dy gornel, lodes hardd [oedd] oddi mewn i ti,
enethig aeddfed ei ffurf, un dirion a bonheddig ydoedd,
yn cydorwedd [â mi],
a breichiau'r ddau ohonom, bydd atgofion [pleserus] am yr un
[ferch hon],
16 yn gwlwm o amgylch ein gilydd:
braich y ferch ifanc, disgleirdeb gronynnau yr eira
mân,
o dan glust y llanc [sy'n] ben-campwr [ar ganu] clodydd,
a'm braich innau, [bu] ystryw amlwg,
20 o dan glust chwith merch fonheddig a phrydferth.
[Yr oedd] hyfrydwch i un mwyn o dan dy drawstiau cedyrn
ond nid felly y mae heddiw'.
'Cwyn sydd i mi, hud grymus llu byddinog,
24 oherwydd yr ymdaith a ddygodd y gwynt gwyllt.
Gwnaeth storm o grombil y dwyrain
ymgyrch hyd at y muriau cerrig.
Rhyferthwy gwynt y de a'm hanrheithiodd,
28 siwrnai [a barodd] drallod'.
'Ai'r gwynt a fu'n difetha mor drylwyr?
Cafodd wared ar dy do yn llwyr neithiwr.
Torrodd wiail dy do mewn modd garw.
32 Swynwr dychrynllyd yw'r byd yn dragywydd.
Gwely i mi ydoedd dy gornel,
mynegaf fy ngalar helaeth, nid twlc mochyn.
Yr oeddet ddoe yn siriol [ac] yn lluniaidd
36 [ac] yn gysurus uwchben f'anwylyd tirion.
Hawdd yw profi [hynny], yr wyt heddiw,
myn Pedr, heb na thrawst na tho.
Amryfal droeon sy'n peri gwallgofrwydd disymwth.
40 Ai hwn yw'r bwthyn chwilfriw hwn ac arno arwyddion twyll?'
'Aeth nifer, Dafydd, o [ganlyniad] i waith y fall
i'w beddau. Bu [yma gynt] fywyd da'.