Y Draenllwyn
'Y draenllwyn ir ac urddasol,
llety dymunol lle y mae clod [iddo] yn amlhau,
fe'th wisgwyd mewn dail a rhisgl,
4 creadur cyfareddol, yr wyt mewn arfogaeth.
Bydd [dy] wedd yn newid yn fynych.
Amrywiol yw dy foddau, un sy'n annwyl yng ngolwg Duw.
Hyfryd yw dy lwyth ym mis Mai,
8 lliw'r eira mân, gwell [ydyw] nag arian.
Disglair dy wedd yn ddiau, twr arfog,
y mae dy arfbais di yn siaced fraith ddeniadol.
Anaf gan dy elyn mewn rhyfel [a ddaeth i'th ran].
12 Gwae fi! Ym mha le yr wyt? Onid garw [yw hyn]?
Yma nid oes na'th hanner
na'th draean [ychwaith], [un o] liw ceirios [a disglair megis y]
sêr.
Torrodd dy goesau, fy nhrysor,
16 a'th frigau trwchus, tro ysgeler.
Dywed, lliw cawod ewyn,
poen sydd wedi dy feddiannu, pwy a wnaeth hyn'.
Ni wn achos [cyfreithiol yn fy erbyn], gwan ydwyf,
20 yr wyf [hefyd] yn ddig ac yn archolledig,
ond [gwn] i'r dihiryn pennaf ddyfod yma,
rhyfeddod [oedd hynny] i mi ddoe,
â'i fwyall a'i choes o bren yr afallen acw
24 i'm lladd a'm curo o'm cynefin,
a llusgo un o'm haelodau
[i ffwrdd] gydag ef (gwae finnau, Fair!)
a dwyn fy nwyddau a'm brigau
28 a'm canghennau prydferth a'm cerrig gwerthfawr'.
'Fe'th welais [cyn hyn] yn creu cwrel.
Hyfrytach dy frigau na siop Sais.
Ymdawela, y milwr, blinder sydd i'th ran,
32 fe gei iawndal cymwys i wr [bonheddig]:
lladd y taeog â cherdd
[nes ei fod] yn gelain fel ci, a'i roi i'w grogi'.