Cywydd Ymryson Cyntaf Dafydd ap Gwilym
Gruffudd Gryg, awen wag a diwerth,
gyda'i geg grynedig a phoenus,
datblygiad cerdd i ferch ar ôl blwyddyn yn unig,
4 mae'n ofer, yr un fath â thwf cyw gwydd.
Nid oes mwy o urddas, ar wahân i ddigonedd o ras,
yn perthyn i gerdd [mawl] nag i gywydd sy'n gerdd ffals,
ffurf briodol, yn cael ei ddatgan mewn ffordd addas,
8 cywydd serch teilwng ydyw, gwae ef!
Mae un yn ei gasáu, canodd un arall ef,
enw atgas, ailadroddodd dyn arall.
Telyn na roddid dwylo
12 ar ei cholofn, piler mwyn o law,
ni fydd merch yn anfodlon os bydd
ceudod y delyn yn gyfeiliant i gywydd.
Mae'n eglur, os ceir tri thant,
16 adroddwr cerdd, gwenieithydd a'i canodd
mewn tafarn gwrw anwaraidd,
tincer sy'n ei chanu dros gwpan gwrw gul.
Hwn sy'n ei thaflu, mae'n wael,
20 hen faw ci, nes ei bod yn beth gwrthun.
Hen lyfr carpiog o femrwn, gydag ymyl toredig,
a daflwyd ymaith i'r domen dail,
fe chwilir amdano, gyda'i ddail carpiog,
24 a'i ddogn serch, heb unrhyw sail [drosto];
bydd ei bennill yn anhrefnus
pan gaiff ei fedyddio â phin a llaw.
Chwerw a chas fe farnwn,
28 yw beio cerdd lle nad oes unrhyw gam.
Pam mae'r bardd acw yn aflonyddu arna i
ac yn ceisio gwneud i mi golli fy swydd?
Gruffudd, gyda'i ystum amlwg,
32 ap Cynwrig, tad o Wynedd,
y dyn sydd heb fod â chyfeillgarwch fel Gwendyd,
llygrodd farddonieth y byd gyda'i geg.
Nid oes unrhyw waith, lle mae digonedd o fedd,
36 ar gyfer yr un sy'n canu cerddi Gwynedd,
ond torri, enllib gwael,
mae'n llwyth helaeth, y llwybr o'i flaen.
Ni chân bardd i ail brydferthwch yr haf
40 gywydd gyda'i ddeg ewin,
nad yw Gruffudd, prawf trist, yn canu,
golwg cwynfanllyd, gywydd arall yr un fath.
Byddai pawb yn gwneud adeilad ysblennydd
44 pe bai coed ar gael, a iechyd dynion.
[Ond] haws yw cael, lle mae'r coed yn wael,
siwrnai galed, saer na defnydd.
Os yw am gael cerdd, ergyd hardd a gwaraidd,
48 dylai fynd i'r coed i dorri synnwyr.
Nid yw'n fedrus iawn, llysenw hardd
y bardd clodforus, enwog ei enw,
os oes raid iddo gael edau ofer
52 fel defnydd ei gywydd ffals.
Gyda'i law ar ganllaw hardd iawn,
hen ewig, y mae'n rhedeg yn araf.
Caned bardd i un sydd â wyneb hardd,
56 gywydd o'i hen goed ei hun.
Rwy'n rhoi, rwy'n anelu [ergyd] yn ôl [iddo],
rhybudd i Ruffudd y gwr ffôl iawn,
tegan pob ffair, mae'r rhai cadarn yn ei atal,
60 un cryg a llwfr yn brolio, carreg ateb y beirdd:
taled y llanc â'r atal-dweud
dâl am gerdd, rhywfaint o'i waith i mi.