Abbreviations
Manuscripts
A Aberdâr (LlGC 5474–5)
Ba Bangor
Ba (M) Bangor (Mostyn)
Ba (P) Bangor (Penrhos)
Bd Bodewryd
Bl Bodleian
BL British Library Additional
BM British Museum (rhifau RWM)
Br Brogyntyn (y gyfres gyntaf)
C Llyfrgell Ganolog Caerdydd (rhifau RWM a rhifau’r llyfrgell)
CM Cwrtmawr
G Gwyneddon
Gw Gwysanau (LlGC 17113–14, 17121)
H Hafod (Llyfrgell Ganolog Caerdydd)
IAW Iolo Aneurin Williams (LlGC 21289–91)
J Coleg yr Iesu
JGE J. Gwenogvryn Evans (LlGC 19901–5)
Ll Llanstephan
LlGC Llyfrgell Genedlaethol Cymru
LlH Llawysgrif Hendregadredd (LlGC 6680)
M Mostyn (rhifau RWM = LlGC 3021–66)
MT llawysgrif Merthyr Tudful (LlGC 970)
Pa Panton (LlGC 1979, 2014, 2021)
Pen Peniarth
T llawysgrif Tanybwlch (LlGC Mân Adnau 1206)
Th llawysgrif Thelwall (C 5.167)
Wy Wynnstay
Llyfryddol
APDG Bromwich, Aspects of the Poetry of Dafydd ap Gwilym
Arch Camb Archaeologia Cambrensis
BaTh Morfydd Owen a Brynley Roberts (gol.), Beirdd a Thywysogion (Caerdydd, 1996)
B Bwletin y Bwrdd Gwybodau Celtaidd
BB J. J. Parry (gol.), Brut y Brenhinedd (Cambridge, Mass., 1937)
BBBGDd Johnston (gol.), Blodeugerdd Barddas o’r Bedwaredd Ganrif ar Ddeg
BC Y Bywgraffiadur Cymreig hyd 1940 (Llundain, 1953)
BDG Jones ac Owen (gol.), Barddoniaeth Dafydd ab Gwilym
BHLlG Lewis, Braslun o Hanes Llenyddiaeth Gymraeg
BT J. Gwenogvryn Evans (gol.), Facsimile & Text of The Book of Taliesin (Llanbedrog, 1910)
BU Bowen (gol.), Barddoniaeth yr Uchelwyr
BWP iii Stanley Cramp et al. (gol.), Handbook of the birds of Europe, the Middle East and North Africa: the birds of the Western Palearctic, vol. 3: waders to gulls (Oxford, 1983)
CA I. Williams (gol.), Canu Aneirin (Caerdydd, 1938)
CAMBM Catalogue of Additions to the Manuscripts in the British Museum in the years 1841–1845 (London, 1850)
CBT Cyfres Beirdd y Tywysogion
CD Morris-Jones, Cerdd Dafod
CLlGC Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru
CLlH I. Williams (gol.), Canu Llywarch Hen (Caerdydd, 1935)
CMCS Cambridge Medieval Celtic Studies (hyd at rifyn 25 (1993) / Cambrian Medieval Celtic Studies (o rifyn 26 (1993)
CMOC Johnston (gol.), Canu Maswedd yr Oesoedd Canol
CRhC T. H. Parry-Williams (gol.), Canu Rhydd Cynnar (Caerdydd, 1932)
CSTB Donovan (gol.), Cywyddau Serch y Tri Bedo
CO Rachel Bromwich a D. Simon Evans (gol.), Culhwch ac Olwen (Caerdydd, 1988)
CO2 Rachel Bromwich and D. Simon Evans (gol.), Culhwch ac Olwen (Cardiff, 1992)
Cyd2 Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru (Caerdydd, 1997)
ChO Ifor Williams (gol.), Chwedlau Odo (ail arg., Caerdydd, 1957)
D John Davies, Dictionarium Duplex (Londinium, 1632)
DOC Nesta Lloyd a Morfydd E. Owen (gol.), Drych yr Oesoedd Canol (Caerdydd, 1986)
DGA Fulton (gol.), Selections from the Dafydd ap Gwilym Apocrypha
DGChSOC Rowlands (gol.), Dafydd ap Gwilym a Chanu Serch yr Oesoedd Canol
DGEC Fulton, Dafydd ap Gwilym and the European Context
DGG Williams a Roberts (gol.), Cywyddau Dafydd ap Gwilym a’i Gyfoeswyr
DGHP Thomas, Dafydd ap Gwilym: His Poems
DGIA Edwards, Dafydd ap Gwilym: Influences and Analogues
DGTP Loomis, Dafydd ap Gwilym: The Poems
EANC R. J. Thomas, Enwau Afonydd a Nentydd Cymru (Caerdydd, 1938)
EC Etudes Celtiques
EWGP Kenneth Jackson (gol.), Early Welsh Gnomic Poems (Cardiff, 1935)
EWGT P. C. Bartrum (gol.), Early Welsh Genealogical Tracts (Cardiff, 1966)
FfBO Stephen J. Williams (gol.), Ffordd y Brawd Odrig (Caerdydd, 1929)
G Lloyd-Jones, Geirfa Barddoniaeth Gynnar Gymraeg
GBDd Daniel (gol.), Gwaith Bleddyn Ddu
GC Daniel (gol.), Gwaith Casnodyn
GCBM Nerys Ann Jones ac Ann Parry Owen (gol.), Gwaith Cynddelw Brydydd Mawr (2 gyfrol, Caerdydd, 1991, 1995)
GDB N. G. Costigan (Bosco) et al. (gol.), Gwaith Dafydd Benfras ac Eraill o Feirdd Hanner Cyntaf y Drydedd Ganrif ar Ddeg (Caerdydd, 1995)
GDC Daniel (gol.), Gwaith Dafydd y Coed a Beirdd Eraill o Lyfr Coch Hergest
GDE Roberts (gol.), Gwaith Dafydd ab Edmwnd
GDEp Thomas (gol.), Gwaith Dafydd Epynt
GDG Parry (gol.), Gwaith Dafydd ap Gwilym
GDGor Rheinallt (gol.), Gwaith Dafydd Gorlech
GDID Davies (gol.), Gwaith Deio ab Ieuan Du a Gwilym ab Ieuan Hen
GDLl Richards (gol.), Gwaith Dafydd Llwyd o Fathafarn
GEO Gruffydd ac Ifans (gol.), Gwaith Einion Offeiriad a Dafydd Ddu o Hiraddug
GGDT Costigan et al. (gol.), Gwaith Gruffudd ap Dafydd ap Tudur, Gwilym Ddu o Arfon, Trahaearn Brydydd Mawr ac Iorwerth Beli
GGGl Williams a Williams (gol.), Gwaith Guto’r Glyn
GGLl Ifans (gol.), Gwaith Gruffudd Llwyd a’r Llygliwiaid Eraill
GGM I Lewis (gol.), Gwaith Gruffudd ap Maredudd I
GGM II Lewis (gol.), Gwaith Gruffudd ap Maredudd II
GGM III Owen (gol.), Gwaith Gruffudd ap Maredudd III
GGME Howells (gol.), Gwaith Gwerful Mechain ac Eraill
GGrG Ifans et al. (gol.), Gwaith Gronw Gyriog, Iorwerth ab y Cyriog, Mab Clochyddyn, Gruffudd ap Tudur Goch ac Ithel Ddu
GHCLl Harris (gol.), Gwaith Huw Cae Llwyd ac Eraill
GHSD Evans (gol.), Gwaith Hywel Swrdwal a’i Deulu
GIBH Bryant-Quinn (gol.), Gwaith Ieuan Brydydd Hir
GID Williams (gol.), Casgliad o Waith Ieuan Deulwyn
GIG Johnston (gol.), Gwaith Iolo Goch
GILlF Bryant-Quinn (gol.), Gwaith Ieuan ap Llywelyn Fychan, Ieuan Llwyd Brydydd a Lewys Aled
GIRh Daniel (gol.), Gwaith Ieuan ap Rhydderch
GLD Lake (gol.), Gwaith Lewys Daron
GLGC Johnston (gol.), Gwaith Lewys Glyn Cothi
GLM Rowlands (gol.), Gwaith Lewys Môn
GLMorg Lake (gol.), Gwaith Lewys Morgannwg
GLl Daniel (gol.), Gwaith Llawdden
GLlBH Owen ac Evans (gol.), Gwaith Llywelyn Brydydd Hoddnant, Dafydd ap Gwilym, Hillyn ac Eraill
GLlF Kathleen Ann Bramley et al. (gol.), Gwaith Llywelyn Fardd I ac Eraill o Feirdd y Ddeuddegfed Ganrif (Caerdydd, 1994)
GLlGMH Johnston (gol.), Gwaith Llywelyn Goch ap Meurig Hen
GM Brynley F. Roberts (gol.), Gwassanaeth Meir (Caerdydd, 1961)
GMBen Barry Lewis a Twm Morys (gol.), Gwaith Madog Benfras a Beirdd Eraill o'r Bedwaredd Ganrif ar Ddeg
GMD Edwards (gol.), Gwaith Madog Dwygraig
GMRh Roberts (gol.), Gwaith Maredudd ap Rhys a’i Gyfoedion
GOLlM Rolant (gol.), Gwaith Owain ap Llywelyn ab y Moel
GP Williams a Jones (gol.), Gramadegau’r Penceirddiaid
GPB Edwards (gol.), Gwaith Prydydd Breuan, Rhys ap Dafydd ab Einion, Hywel Ystorm, a Cherddi Dychan Dienw o Lyfr Coch Hergest
GPC1 Geiriadur Prifysgol Cymru (Caerdydd, 1950–2002)
GPC2 Geiriadur Prifysgol Cymru (ail arg., Caerdydd, 2003–)
GRhGE Evans (gol.), Gwaith Rhys Goch Eryri
GSCMB ‘Guide to the Special Collections of Manuscripts in the Library of the University College of North Wales Bangor’ (cyfrol anghyhoeddedig, Prifysgol Cymru Bangor, 1962)
GSCyf Daniel (gol.), Gwaith Dafydd Bach ap Madog Wladaidd ‘Sypyn Cyfeiliog’ a Llywelyn ab y Moel
GSDT Ifans (gol.), Gwaith Syr Dafydd Trefor
GSH Lake (gol.), Gwaith Siôn ap Hywel
GSPhE Bryant-Quinn (gol.), Gwaith Syr Phylib Emlyn, Syr Lewys Meudwy a Mastr Harri ap Hywel
GSRh Jones a Rheinallt (gol.), Gwaith Sefnyn, Rhisierdyn, Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed a Llywarch Bentwrch
GST Roberts (gol.), Gwaith Siôn Tudur
GTA Jones (gol.), Gwaith Tudur Aled
GMW D. Simon Evans, A Grammar of Middle Welsh (Dublin, 1964)
GWL Jarman a Hughes (gol), A Guide to Welsh Literature 1282 – c. 1550
HGC Henry Lewis (gol.), Hen Gerddi Crefyddol (Caerdydd, 1931)
HGDG Llwyd (gol.), 50 o Gywyddau Dafydd ap Gwilym
HGK D. Simon Evans (gol.), Historia Gruffudd vab Kenan (Caerdydd, 1977)
HMNLW Handlist of Manuscripts in the National Library of Wales (Aberystwyth, 1943–)
HPE Glenys Witchard Goetinck (gol.), Historia Peredur vab Efrawc (Caerdydd, 1976)
IGE Lewis, Roberts a Williams (gol.), Cywyddau Iolo Goch ac Eraill
LBS S. Baring-Gould and J. Fisher, The Lives of the British Saints (4 vols, London, 1907–13)
LlA J. Morris Jones and John Rhŷs (gol.), The Elucidarium . . . from Llyvyr Agkyr Llandewivrevi, A.D. 1346 (Oxford, 1894)
LlB S. J. Williams a J. E. Powell (gol.), Cyfreithiau Hywel Dda yn ôl Llyfr Blegywryd (Caerdydd, 1942)
LlC Llên Cymru
LlCH Llyfr Coch Hergest
LlDW J. Gwenogvryn Evans (gol.), Y Llyvyr Du or Weun, Facsimile of the Chirk Codex of the Welsh Laws (Llanbedrog, 1909)
LlGH Llyfr Gwyn Hergest
LlI Aled Rhys Wiliam (gol.), Llyfr Iorwerth (Cardiff, 1960)
LlWM Llyfr Wiliam Mathew
M The Myvyrian Archaiology of Wales (ail arg., Denbigh, 1870)
MC R. Geraint Gruffydd (gol.), Meistri’r Canrifoedd (Caerdydd, 1973)
MCF Mynegai Cyfrifiadurol i Farddoniaeth, Llyfrgell Genedlaethol Cymru (‘MALDWYN’)
MED Middle English Dictionary (Ann Arbor, Michigan, 1954–)
MFGLl Mynegai i Farddoniaeth Gaeth y Llawysgrifau (1978)
MWM Huws, Medieval Welsh Manuscripts
NCE New Catholic Encyclopedia (15 vols, Washington, 1967)
NLWCM J. H. Davies, The National Library of Wales Catalogue of Manuscripts, i (Aberystwyth, 1921)
OBWV Parry (gol.), The Oxford Book of Welsh Verse
ODCC F. L. Cross and E. A. Livingstone (gol.), The Oxford Dictionary of the Christian Church (3ydd arg., Oxford, 1997)
OED The Oxford English Dictionary (ail arg., Oxford, 1989)
OPGO Bachellery (gol.), L’oeuvre poétique de Gutun Owain
PBA Proceedings of the British Academy
PKM I. Williams (gol.), Pedeir Keinc y Mabinogi (Caerdydd, 1930)
PWDN Roberts a Williams (gol.), The Poetical Works of Dafydd Nanmor
PWLMA Ralph A. Griffiths, The Principality of Wales in the Later Middle Ages (Cardiff, 1972)
R Evans (gol.), The Poetry in the Red Book of Hergest
RBB J. Rhŷs and J. Gwenogvryn Evans (gol.), The Text of the Bruts from the Red Book of Hergest (Oxford, 1890)
RC Révue Celtique
RWM Evans, Report on Manuscripts in the Welsh Language
SC Studia Celtica
SCWMBLO F. Madan and H. H. E. Craster, Summary Catalogue of Western Manuscripts in the Bodleian Library at Oxford (Oxford, 1924)
SPDG Bromwich, Selected Poems of Dafydd ap Gwilym
TC Morgan, Y Treigladau a’u Cystrawen
THSC Transactions of the Honourable Society of Cymmrodorion
TLlM Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg
TYP Bromwich, Trioedd Ynys Prydein
WATU Melville Richards, Welsh Administrative and Territorial Units (Cardiff, 1969)
WCCR Williams, The Welsh Church from Conquest to Reformation
WCD P. C. Bartrum, A Welsh Classical Dictionary: People in History and Legend up to about A.D. 1000 (Aberystwyth, 1993)
WG J. Morris-Jones, A Welsh Grammar (1913)
WG1 Bartrum, Welsh Genealogies AD 300–1400
WG2 Bartrum, Welsh Genealogies AD 1400–1500
WM J. Gwenogvryn Evans (gol.), The White Book Mabinogion (Pwllheli, 1907; adarg., Caerdydd, 1973)
WVBD O. H. Fynes-Clinton, The Welsh Vocabulary of the Bangor District (Oxford, 1913)
YB Ysgrifau Beirniadol
YCM S. J. Williams (gol.), Ystorya de Carolo Magno (ail arg., Caerdydd, 1968)
ZCP Zeitschrift für Celtische Philologie
Terms and words
adarg. adargraffiad
amhff. amherffaith
anh. anhysbys
arg. argraffiad
art. cit. articulo citato
c. circa
c. (g.) canrif
cf. cymharer
Cym. Cymraeg
C. C. Cymraeg Canol
d.g. dan y gair
DG Dafydd ap Gwilym
dib. dibynnol
ed. edited by, edition
e.e. er enghraifft
f., ff. ffolio(s)
fl. floruit
g. (c.) canrif
gol. golygydd, golygwyd gan
grff. gorffennol
gthg. gwrthgyferbynier
gw. gweler
Gwydd. Gwyddeleg
ib. ibidem
id. idem
l.c. loco citato
ll(au). llinell(au)
Llad. Lladin
llsgr(au). llawysgrif(au)
m. marw
n. nodyn
op. cit. opere citato
pres. presennol
prff. perffaith
r recto
S. Saesneg
S. C. Saesneg Canol
s.v. sub verbo
t. tudalen
un. unigol
v verso
vol(s) volume(s)